Edebiyat alanında benzer düşüncelere ve sanatsal yaklaşımlara sahip sanatçıların bir araya geldiği bir topluluk olarak tanımlanabilecek bir kavramdan bahsediyoruz. Bu topluluk, genellikle aynı estetik prensipleri, temaları veya teknikleri paylaşan sanatçılardan oluşur.
Aynı şekilde, edebiyatın gelişiminde öncülük eden bireylerin veya bu tür edebi toplulukların ortaya koyduğu, hem biçim hem de içerik açısından yenilikler getiren bir anlayış, akım veya okul da bu bağlamda öne çıkar. Bu yenilikler, sadece yeni temaların işlenmesi veya farklı bir dil kullanımı olmayabilir, aynı zamanda edebiyatın evrimine büyük katkılarda bulunan farklı bir sanatsal yaklaşımı ifade edebilir. Bu tür edebi akımlar ve okullar, edebiyatın zenginliğini artırarak gelecekteki sanatçılara da ilham kaynağı olabilirler.
Edebiyat dünyasında meydana gelen akımlar genellikle mevcut ve köklü olan akımlara karşı bir tür tepki olarak ortaya çıkarlar. Bu süreç, farklı dönemlerde farklı sanatsal anlayışların çatışması ve evrimi şeklinde gelişir. Örneğin, Romantizmin, klasisizme karşı bir başkaldırı olarak doğuşu, duygusal ifadeye ve bireysel özgürlüğe vurgu yapmasıyla belirginleşir. Romantik akımın ardından gelen Realizm, romantizmin bazı idealize edici yönlerine bir tepki olarak ortaya çıkar ve toplumsal gerçekleri ve sorunları daha objektif bir şekilde ele alır. Benzer şekilde, sembolizm, realizme bir tepki olarak gelişir ve semboller ve gizemli anlamlar aracılığıyla sanatta derinliği ve soyutlamayı vurgular.
Her yeni akım, sanatta farklı bir üslup, içerik ve amacı beraberinde getirir. Bu akımlar, sadece öncekilerin kurallarına meydan okumakla kalmaz, aynı zamanda sanatın amaç ve işlevini de yeniden değerlendirir. Yeni akımlar, toplumsal, kültürel ve entelektüel değişimlere yanıt vererek sanatın sürekli evrilen bir ifade biçimi olmasını sağlar. Bu nedenle, edebiyat dünyasında meydana gelen bu akımlar, yaratıcı düşünceyi canlı tutar ve gelecekteki sanatçılara ilham kaynağı olur.
Edebiyat akımları, belirli bir dönem içinde doğar ve genellikle o dönemin kültürel ve toplumsal dinamiklerinden etkilenir. Ancak bu akımların başlangıç ve bitiş tarihlerini kesin bir şekilde belirlemek sıklıkla karmaşık ve tartışmalı bir meseledir. Örneğin, romantizmin başlangıç ve son tarihlerini net bir şekilde saptamak oldukça zordur, ancak genellikle 1789 ile 1832 arasında bir zaman dilimine işaret edilir.
Romantizm hareketinin başlangıcı, Fransız İhtilali’nin patlak verdiği 1789 yılına dayandırılır. Bu, romantizmin ilk belirtilerinin ortaya çıktığı bir dönemdir ve aynı zamanda monarşilerin çöküşünün ve demokrasinin yavaş yavaş yükselişine işaret eder. Bu dönemde, bireyin ve sanatçının toplumsal ve kültürel konulardaki rolü de belirgin bir şekilde artmıştır. Bu nedenle romantizmin doğuşunu sadece tek bir neden ya da olayla açıklamak mümkün değildir.
Akımların belirlenmesi için seçilen tarihler, her bir akımın özellikleri ve etkileri dikkate alındığında sıklıkla değişebilir. Bu nedenle, bu tarihlerin kesinliği konusunda farklı görüşler ve tartışmalar mevcuttur. Akımların tarihsel gelişimi karmaşıktır ve birden çok faktörün etkisi altında şekillenir.
Edebiyat akımları, doğdukları dönemle sınırlı kalmayıp, daha sonraki dönemlerde de etkilerini sürdürebilir ve yeniden şekillenebilirler. Bu akımlar, zaman içinde durağanlık göstermeyip, sürekli bir evrime tabi tutulurlar. Aynı zamanda, farklı yazarların ve şairlerin akımı farklı yorumlama ve uygulama biçimleri, akımların içinde değişikliklere yol açar.
Bir edebiyat akımının gelişimi, sadece belirli bir dönemle sınırlı kalmaz, aynı zamanda o akımın temsilcilerinin farklı eğilimlerine ve yaratıcı yaklaşımlarına bağlı olarak aynı dönem içinde de farklılıklar gösterebilir. Bu, akımların esnek ve dinamik yapılarını vurgular. Edebiyatın evrimi ve çeşitliliği, bu akımların değişken doğasından kaynaklanır ve yazarlar arasındaki farklı yorumlara ve yaklaşımlara izin verir.
Bir sanatçı veya eser, bazı yönleriyle bir edebiyat akımıyla ilişkilendirilirken, diğer yönleriyle farklı bir akımla da bağlantılı olabilir. Örneğin, Türk edebiyatında gerçekçiliğin temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Halit Ziya, kişi ve mekân tasvirlerinde sıklıkla romantik öğeleri kullanmıştır. Benzer şekilde, gerçekçi bir yazar olarak kabul edilen Charles Dickens’ın romanları, abartılı karşıtlıklar ve olağanüstü olaylar içererek romantizmin izlerini taşır. Dostoyevski, hem gerçekçilik hem de varoluşçulukla ilişkilendirilmiştir. Kısacası, bir yazar veya eser ile bir edebiyat akımı arasında kesin ve sabit bir ilişki bulunmaz. Sanatçılar ve eserler, genellikle farklı akımların etkisi altına girebilir ve bu çok yönlülük, edebiyatın zenginliğini ve derinliğini yaratır.
Sürrealizm Nedir Ne Demek Anlamı Sürrealizm terimi, “gerçeküstücülük” olarak da bilinir ve yaygın olarak kabul görür. Bazı edebiyat uzmanları ise “üst-gerçekçilik” veya “gerçekötecilik” terimlerini önerirler. Ancak gerçeküstü teriminin, anlam bakımından yanıltıcı olabileceğini ve sürrealizmin farklı bir gerçeklik biçimini ifade ettiğini savunurlar. Sürrealizm akımı, 20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren resim, şiir ve sinema gibi farklı sanat […]
Letrizm (Harfçilik) Nedir Ne Demektir Anlamı Letrizm, adını Fransızca’da “harf” anlamına gelen “lettre” kelimesinden alan edebi akımlardan biridir. Bu hareket, şiirdeki yeniliği harfleri kullanarak gerçekleştirmeyi amaçlar. Letrizm, kelimenin kendisi yerine harf düzenlemelerini önemseyen bir yaklaşımı temsil eder. Bu nedenle bu akıma “Harfçilik” de denir. Letrizm akımı, seslerin düzenlenmesi, anlamın veya anlamsızlığın ifadesi, ve tüm bu […]
Fütürizm Nedir Ne Demektir Anlamı Fransızca “futur” (gelecek) kelimesinden türetilen “fütürizm,” Türkçe‘de “gelecekçilik” olarak adlandırılabilir. Bu akım, XX. yüzyılın başlarında İtalya’da ortaya çıkmıştır. İtalya’nın o dönemde dünya gelişmelerine ayak uyduramadığı düşünülüyordu, bu nedenle fütüristler, ülkelerini canlandırmak ve güçlendirmek amacıyla bu akımı başlattılar. Fütürizm akımının temel düşüncesi, geleceği makine ve hız kavramları etrafında inşa etmekti. Bu […]
Dadaizm Nedir Ne Demektir Tanımı “Dada” sözcüğü, Dadaizm akımının temel estetik ölçütlerini veya felsefesini açıklayan bir terim değil, tamamen uydurulmuş bir isimdir. Dadaizm adının adın kökeni, Richard Hülsenbeck (1892-1974), Jean Arp (Hans, 1887-1967), Marcel Janco (1895-1984), Tristan Tzara, Emmy Hennings (1885-1948) gibi isyan ruhuna sahip gençlerin, özellikle Birinci Dünya Savaşı sırasında, toplumsal ve kültürel yapıya […]
Kübizm Nedir Ne Demektir Anlamı Tanımı Kübizm, 20. yüzyılın başlarında Paris’in sanat çevrelerinde ortaya çıkmış sanat akımlarından biridir. Kübizm akımı, 1907 ile 1914 yılları arasında resim sanatında başladı, ancak etkisi sadece resimle sınırlı kalmadı, şiir, mimari ve diğer sanat dallarına da büyük bir etki yaptı. Kübizm, 20. yüzyılın resim sanatındaki en önemli akımlardan biri olarak […]
Ekspresyonizm Nedir Ne Demektir (Dışavurumculuk) Sanat ve edebiyat akımları genellikle zamanın ruhuna, mevcut sanatsal eğilimlere ve önceki akımlara tepki olarak ortaya çıkar. On dokuzuncu yüzyılın sonlarına doğru, sembolizm ve empresyonizmin etkisi altındaki sanat dünyası, bu edebi akımlara karşı bir tepki olarak ekspresyonizm akımının doğuşuna şahitlik eder. “Ekspresyonizm” terimi, kelime anlamıyla “dışavurumculuk” olarak açıklanabilir. Ekspresyonistler, empresyonistlerin […]
Empresyonizm Nedir Ne Demektir Tanımı Empresyonizm terimi, eleştirmen Louis Leroy’un Monet’in “İzlenim: Gündoğumu” tablosu hakkındaki yorumlarıyla popülerlik kazandı. Empresyonizm akımına bağlı sanatçılar, Monet, Renoir, Degas, Pissarro ve Cezanne gibi isimlerle temsil ediliyor ve eserleri akademik resimden büyük ölçüde farklılık gösteriyordu. Bu hareket, tablolarında ışık ve renk etkilerine vurgu yaparak anlık izlenimleri yakalamayı hedefliyordu. Bu nedenle […]
Sembolizm Nedir Ne Demektir Tanımı Sembolizm, sembol ve simge kavramlarına dayanır. Sembol, içinde gerçek ve soyut anlamları bir arada taşıyan, bağlama göre yorumlanabilen bir karmaşık ifadedir. Simge ise anlamı önceden belirlenmemiş, göreceli ve değişik yorumlara açık bir sembol türüdür. Semantik enerji akışı açısından sembol, anlamını bağlamından alır ve bir anlatı boyunca süren sembol sistemleri alegori […]
Parnasizm Nedir Ne Demektir Kısaca Özet Fransız romantizminin aşırı duygusal diline karşı bir tepki olarak Parnasizm, 1850’lerden itibaren ortaya çıkan bir edebi akımdır. Parnasizm akımı, poeziyi realizm ve natüralizm etkisi altında nesnelliğe ve kesinliğe yönlendirmiş ve Fransız romantizminin duygusal anlatımından uzaklaşmıştır. Parnasizm terimi, Yunan mitolojisinde önemli bir yere sahip olan Parnassos Dağı’ndan türetilmiştir. Bu dağ, […]
Natüralizm Nedir Ne Demektir Kısaca Natüralizm, realizmin bir devamıdır ve 1870’lerden sonra özellikle tiyatro ve roman alanlarında Darwinci doğa yöntemine dayalı olarak gelişen edebi akımlardan biridir. Natüralizm terim, “Nature-doğa” kelimesinden gelir ve “doğalcılık” olarak da adlandırılır. Kelimenin kökeni XVI. yüzyıldan XIX. yüzyıla kadar değişmiştir. Önceleri Tanrı’yı inkar edenlerin doğaya her şeyi atfettiği bir sistem olarak […]
Realizm Nedir Kelime Kökeni Hakkında Kısaca Bilgi Fransızca “Réalité-Réalisme” kökenli bir kelime olan “Realizm” terimi, “gerçek” kelimesinden türetilmiştir ve edebiyat teriminde “Gerçekçilik” olarak da ifade edilir. Felsefede “gerçek”, “düşünülen, tasarlanan veya hayal edilen şeylere karşıt olarak var olan” olarak tanımlanır. Bu, varlığın insan zihninden geçip bozulmamış hali anlamına gelir. Genel bir bakış açısıyla edebi akımlar […]
Romantizm Nedir Ne Demektir Romantizm, Avrupa’da klasisizme uzun bir süre tepki olarak gelişen bir akım olarak ortaya çıkar. Bu akım, insanların sadece mantıkları değil, duygusal yönleriyle de ilgilenir ve sıkı kurallara dayalı klasisizme karşı bir özgürlük arayışıdır. Romantizm akımı, özellikle fantastik ve duygusal içerikli eserleri tanımlamak için kullanılmış ve “romantizm” terimi modern anlamıyla ilk kez […]
Klasisizm Akımı Nedir Ne Demektir Klasisizm, edebiyatta Yunan ve Roma antik sanatlarının temel alındığı ve tarihselci bir yaklaşımı benimseyen bir estetik anlayışıdır. Orta Çağ alışkanlıkları ile Rönesans Dönemi’nin etkileri altında, özellikle Rabelais ve Montaigne gibi hümanist bakış açısına sahip yazarlar, antik Yunan ve Roma kültürünü hem koruyup hem de bu mirası hümanist bir zeminde değerlendirmişlerdir. […]
Hümanizm Akımı Nedir Ne Demektir Hümanizm, Orta Çağ’ın sonunda Avrupa’yı etkileyen büyük krizlerin, Yüzyıl Savaşları, salgın hastalıklar ve kıtlıklar gibi felaketlerin ardından XV. ve XVI. yüzyıllarda Avrupa’da ortaya çıkan yeni bir entelektüel yaklaşım ve yaşam biçimini ifade eder. Hümanizm, XIV. yüzyılda İtalya’da doğdu ve XVI. yüzyılda Avrupa genelinde yaygınlaştı. Temel olarak Antik Yunan ve Latin […]
Postmodernizm Nedir 1960’ların sonlarından itibaren yavaşça ortaya çıkan ve 1970’lerde daha fazla görünür hale gelen bir akımdır. Postmodernizm, sanatta, eleştiride ve çeşitli akademik disiplinlerde sıkça kullanılan bir terim haline gelmiştir. Ancak bu akım, genellikle heterojen ve çok parçalı bir yapıya sahiptir, bu nedenle klasik anlamda bir akım olarak tanımlanması zordur. Postmodernizmin temel özelliği, her türlü […]
Edebiyat ve Sanat Akımları Arasındaki İlişki Bir milletin tarih boyunca yaşadığı deneyimler, çeşitli düşünce akımlarının oluşmasına yol açar. Sanatın evriminde, yönetim biçimleri, toplumsal değişimler, bilimsel ilerlemeler ve daha birçok faktör, sanat akımlarının doğuşunda etkili olmuştur. Bu düşünce akımları, bir milletin yaşam tarzını ve devlet yapısını temelden etkiler. İşte bu etkilenme, edebi eserler üzerinde de açıkça […]
Edebiyat Nedir Ne Demektir Edebiyat, insanların duygularını, düşüncelerini, hayallerini ve isteklerini en güzel ve etkileyici şekilde ifade etme sanatıdır. Bu sanat, söz veya yazı aracılığıyla gerçekleşir ve farklı biçimlerde ortaya çıkar. Şiir biçiminde olan manzum edebiyatın yanı sıra düzyazı olarak da adlandırılan mensur edebiyat da bu ifade şekillerinden biridir. Edebiyat sözcüğü, Arapça “edep” kökünden türetilmiştir, […]
Türk Edebiyatının Dönemleri Nelerdir Türk edebiyatının evrimini anlamak için, edebiyat tarihini ana dönemlere ayırmak, tarihsel süreçlerin gereksinimlerine uygun bir yaklaşımı zorunlu kılar. Türk tarihi, sadece edebiyatın değil, aynı zamanda diğer sosyal kurumların incelenmesi açısından da üç ana döneme ayrılır: A. İslamlıktan Önceki Türk Edebiyatı: Türk edebiyatının ilk dönemi, İslâmiyet öncesi dönemde şekillenmiştir. Bu dönemde, Türklerin […]