İstiklal Marşı
İstiklal Marşı Nedir Ne ZamanYazıldı
Türkiye Cumhuriyeti’nin milli marşıdır. 1921 yılında düzenlenen bir yarışma sonucunda kabul edilen marş, Mehmet Âkif Ersoy tarafından yazılmıştır. Türk milletinin bağımsızlık mücadelesindeki kararlılığını ve vatan sevgisini yansıtan marş, Türk tarihinin önemli bir döneminin simgesi olarak kabul edilmektedir. Türk İstiklal Marşı, genellikle milli bayramlar, resmi törenler, spor müsabakaları ve diğer resmi etkinliklerde çalınır ve söylenir.
İstiklal Marşı’nın Kabulü
1921 yılında, Türk Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcında, Milli Mücadele’nin kazanılması için milli bir ruh oluşturulması amacıyla o zamanın Milli Eğitim Bakanlığı bir şiir yarışması düzenledi. Toplam 724 şiir, yarışmaya katıldı. Yarışmaya katılanlar arasında ünlü isimlerden Kâzım Karabekir, Hüseyin Suat Yalçın, İsak Ferrara, Muhittin Baha Pars ve Kemalettin Kamu gibi kişiler de yer aldı. Ancak “Milletin başarılarının para ile övülemeyeceğine” inandığı için “Çanakkale Şehitlerine” ve “Bülbül” gibi şiirlerin yazarı Mehmet Âkif, yarışmaya katılmak istemedi.
Yarışmanın amacı, Türk halkının milli birlik ve beraberlik ruhunu güçlendirerek, bağımsızlığı elde etme yolunda bir adım atmaktı. Yarışmaya katılan eserler arasından, İstiklal Marşı olarak kabul edilen şair Mehmet Akif Ersoy‘un şiiri seçildi. Şiir, Türk halkının milli değerlerini ve vatan sevgisini yansıtması, aynı zamanda milli marş olarak kabul edilmesiyle Türk tarihinde önemli bir yere sahip oldu. İstiklal Marşı, daha sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilerek, tüm resmi törenlerde ve milli kutlamalarda okunmaya başlandı.
İstiklal Marşı’nın Bestecisi ve Güftecisi
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin, İstiklal Harbi’nin en kritik dönemlerinde, 12 Mart 1921’de aldığı bir kararla, bu şiir milli marş olarak kabul edilmiştir. O dönemlerde, Türk toplumu, birlik ve beraberlik içinde, mücadele verdiği bu zorlu süreçte, İstiklal Marşı’nın kabulü ile birlikte büyük bir heyecan yaşamıştır.
İstiklal Marşı’nın bestelenmesi için açılan yarışmaya da büyük bir ilgi gösterilmiştir. Toplam 24 besteci, bu yarışmaya katılmış ve en uygun besteyi belirlemek için jüri oluşturulmuştur. Ancak, sonuçta, Mehmet Akif Ersoy’un şiirine Ali Rıfat Çağatay tarafından bestelenen bir müzik eşlik etmiştir. Bu eserin kabul edilmesiyle birlikte, İstiklal Marşı, bugünkü halini almıştır ve milletimizin bağımsızlık mücadelesindeki önemli bir yeri daha pekiştirilmiştir.
İstiklal Marşı’nın bestelenmesi için açılan ikinci yarışmaya toplam 24 besteci katıldı ve seçici kurul, Ali Rıfat Çağatay’ın bestesini kabul etti. 1924 yılında Ankara’da toplanan seçici kurul, Çağatay’ın bestesini onayladı ve müzik olarak kullanılmaya başlandı. Ancak, 1930 yılına kadar bu beste çalındıktan sonra değiştirildi.
Dönemin Cumhurbaşkanı, aynı zamanda Senfoni Orkestrası Şefi olan Osman Zeki Üngör’ün 1922’de bestelediği bugünkü İstiklal Marşı yürürlüğe kondu ve resmi marş olarak okunmaya başladı. Bu nedenle, İstiklal Marşı’nın müziği zaman içinde değişiklikler geçirdi, ancak sözleri hiç değiştirilmedi ve Türk milletinin özgürlük mücadelesini simgeleyen güçlü mesajı bugüne kadar tüm dünyada yankılanmaya devam ediyor.
İstiklal Marşı’nın On Kıtasının Anlamı ve Açıklaması
Birinci Kıta
“Korkma”: Marşın başında yer alan bu kelime, Türk milletine bir cesaret ve güçlü olma çağrısıdır. Şairimiz Mehmet Akif Ersoy, Türk milletinin zorlu süreçlerden geçtiğini ve her zaman cesarete ihtiyacı olduğunu ifade etmektedir.
“Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak”: Burada, Türk bayrağından bahsedilmektedir. “Sönmez” kelimesiyle, Türk milletinin bayrağından gelen gücü ifade edilir. “Bu şafaklarda yüzen” ifadesiyle, bayrağın Türk milletinin güneşi olduğu vurgulanır.
“Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak”: Bu cümlede, Türkiye’nin dört bir yanında yanan ocaklardan bahsedilir. Burada, “son ocak” ifadesiyle, Türk milletinin son nefesine kadar vatanını savunacağı vurgulanır.
“O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak”: Bu cümle, Türk milletinin geleceğine yönelik umutlu bir beklentiyi ifade eder. “Milletimin yıldızı” ifadesi, Türkiye’nin yükselen bir güç olduğunu ve gelecekte daha parlak bir konuma sahip olacağını gösterir.
“O benimdir, o benim milletimindir ancak”: Bu cümlede ise, Türk milletinin bayrağına ve vatanına olan bağlılığı vurgulanır. Türk milleti, bayrağı ve vatanı için her zaman mücadele edecektir.
İkinci Kıta
“Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!”: Burada Türk bayrağındaki hilal sembolüne hitap edilir. “Çatma” kelimesiyle, bayraktaki hilalin buruk bir ifadeye sahip olmasının istenmediği vurgulanır. “Kurban olayım” ifadesi ise, şairin Türk bayrağına olan bağlılığını ve fedakarlığını gösterir.
“Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?”: Bu cümlede, Türk milletinin gücü ve kahramanlığına vurgu yapılır. “Kahraman ırkım” ifadesiyle, Türk milletinin güçlü ve mücadeleci yapısı gösterilir. “Ne bu şiddet, bu celal?” sorusu ise, Türk milletinin kahramanlığının gereksiz şiddet ve celal ile karıştırılmaması gerektiğini ifade eder.
“Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal…”: Burada, Türk milletinin vatanı için döktüğü kanlara atıfta bulunulur. “Sana” kelimesiyle, Türk bayrağına ve vatanına vurgu yapılır. “Helal” kelimesi ise, bu fedakarlıkların karşılıksız kalmayacağını ve Türk milletinin bu mücadelesinin Allah katında kabul göreceğini ifade eder.
“Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklal!”: Bu cümle, Türk milletinin haklı bir mücadele yürüttüğünü ve bunun Allah’ın hakkı olduğunu ifade eder. “Hakk’a tapan” ifadesiyle, Türk milletinin Allah’a olan inancı ve güveni vurgulanır. “Milletimin istiklal” ifadesi ise, Türkiye’nin bağımsızlığına ve özgürlüğüne olan inancını gösterir.
Üçüncü Kıta
“Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.”: Burada şair, özgürlük anlayışını dile getirir. “Ezelden beridir” ifadesiyle, Türk milletinin tarihi boyunca özgürlüğüne olan inancını gösterir. “Hür yaşadım, hür yaşarım” ise, Türk milletinin bağımsızlığına olan inancını vurgular.
“Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!”: Bu cümle, Türk milletinin özgürlük mücadelesine olan inancını ve gücünü gösterir. Zincir metaforuyla, Türk milletinin hiçbir güç tarafından esir alınamayacağı vurgulanır. “Hangi çılgın” ifadesiyle de, Türk milletinin bu mücadelesine karşı koyacak hiçbir gücün var olamayacağı vurgulanır.
“Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.”: Bu cümle, Türk milletinin güçlü, kararlı ve mücadeleci yapısını vurgular. “Kükremiş sel” metaforuyla, Türk milletinin güçlü ve etkili bir güce sahip olduğu ifade edilir. “Bendimi çiğner, aşarım” ise, Türk milletinin her türlü zorluğu aşabilecek güçte olduğunu gösterir.
“Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.”: Bu cümlede, Türk milletinin gücüne ve özgürlüğe olan inancını bir kez daha vurgulanır. “Yırtarım dağları” ifadesiyle, Türk milletinin karşısına çıkabilecek her türlü zorluğun üstesinden gelebilecek güçte olduğu ifade edilir. “Enginlere sığmam, taşarım” ise, Türk milletinin sınırları aşabilecek bir güce sahip olduğunu ve bağımsızlığına olan inancını bir kez daha gösterir.
Dördüncü Kıta
“Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar”: Bu cümlede, Türkiye’nin batısında ilerleyen düşman kuvvetleri için kullanılan “Garbın afakı” ifadesi kullanılır. Bu ifadeyle, batı dünyasının Türkiye’yi sarması ve Türk milletinin düşman saldırılarına karşı çıkması vurgulanır. “Çelik zırhlı duvar” ise, Türk milletinin güçlü bir savunma hattı oluşturduğunu ve düşman saldırılarına karşı mücadele etmeye hazır olduğunu ifade eder.
“Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var”: Bu cümle, Türk milletinin inanç ve güçlü iradesini vurgular. “Serhad”, sınır anlamına gelir ve bu cümlede Türk milletinin özgürlüğünü savunmak için bir sınır gibi durduğu ifade edilir. “İman dolu göğüs” ifadesiyle de, Türk milletinin inançlı ve kararlı duruşu vurgulanır.
“Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar”: Bu cümle, Türk milletinin cesaretini ve kararlılığını vurgular. Ulusun korkmaması gerektiği, çünkü Türk milletinin inancının gücüne dayanarak düşman saldırılarını yenmeye hazır olduğu ifade edilir.
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?”: Bu cümle, şairin batı dünyasının “medeniyet” anlayışına eleştirel bir yaklaşımını yansıtır. “Medeniyet” ifadesi, burada sadece batı dünyasının kendini üstün görmesine ve Türk milletinin kültürünü hor görmesine değil, aynı zamanda Batı’nın savaşçı ve yıkıcı yanını vurgulayan bir metafor olarak kullanılır. “Tek dişi kalmış canavar” ifadesiyle, Batı’nın artık gücünün kalmadığına, ancak hala saldırganlığına devam ettiğine vurgu yapılır.
Beşinci Kıta
“Arkadaş!” diye başlayan ilk satırda, Türk milletinin birbirine karşı dostluk, yardımseverlik ve dayanışma içinde olması gerektiği vurgulanır. İkinci satırda ise, yine Türk milletinin düşmanların saldırısına karşı birlik ve beraberlik içinde olması gerektiği anlatılmaktadır. Bu durumda Türk milletinin kahramanlık göstererek düşmanın saldırısını durdurması istenmektedir.
“Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın” ifadesiyle, Türk milletine gelecek vaat eden günlerin mutlaka geleceği, bu günleri beklemek ve mücadele etmek gerektiği vurgulanır. Yani ülkenin bekasına karşı mücadele veren Türk milletinin, Allah’ın yardımıyla kazanacağına inanılması istenir.
“Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın” ifadesiyle ise, mücadelenin zorluğuna rağmen, umudun ve inancın kaybedilmemesi gerektiği anlatılmaktadır. Bu yüzden Türk milletinin, umutlu ve inançlı olması gerektiği, vatanın bekası için mücadeleye devam etmesi gerektiği vurgulanır.
Tüm bu nedenlerle, Türk İstiklal Marşı’nın beşinci kıtası, Türk milletinin birlik ve beraberlik içinde, kahramanlık göstererek vatanına sahip çıkması gerektiğini ve bu mücadelede Allah’ın yardımının mutlaka olacağına inanılması gerektiğini vurgular.
Altıncı Kıta
Bu kıta, vatan toprağına ve onun üzerinde yatan şehitlere vurgu yaparak, milli duygu ve sorumluluğu ön plana çıkarmaktadır. Aynı zamanda bu kısım, Türk insanının milli şuur ve bilincinin yüksek olduğunu ve vatanı için her türlü fedakarlığı yapmaya hazır olduğunu vurgulamaktadır.
İlk olarak, “Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:” ifadesi ile yürüdüğümüz toprakların üzerinde yatan şehitlerimizin hatırasına saygı duymamız gerektiği vurgulanır. Türk vatanı, şehitlerin kanıyla sulanmış, her karışı değerli bir topraktır ve insanlarımız bu topraklara sahip çıkmalıdır.
Daha sonra, “Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.” ifadesi ile, toprakların altında yatan ama isimleri belki de hiçbir zaman bilinmeyen binlerce şehidimizin varlığına dikkat çekilir. Bu şehitlerimiz, vatana ve millete hizmet etmek uğruna canlarını feda etmişlerdir. Bu yüzden, bu kısım insanları geçmişte yapılan fedakarlıkları hatırlamaya ve onlara saygı göstermeye çağırmaktadır.
Ardından, “Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:” ifadesi ile şehit ailelerinin durumu anlatılmaktadır. Şehitlerimizin aileleri, onların kaybını yaşamış insanlardır ve bu kayıp her zaman hatırlanmalıdır. Bu nedenle, bu kısım insanları şehit ailelerine saygı göstermeye çağırmaktadır.
Son olarak, “Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.” ifadesi ile vatan sevgisi vurgulanmaktadır. Türk insanı, vatanı uğruna her şeyi verebilecek kadar fedakar ve vatanseverdir. Bu nedenle, bu kısım insanları vatanlarını korumak ve ona sahip çıkmak için elinden geleni yapmaya çağırmaktadır.
Yedinci Kıta
Bu kıta, Türk halkının vatan sevgisi ve bağımsızlık mücadelesindeki fedakarlıklarını yücelten bir anlatımdır. İlk satırda, kimin bu cennet vatan için fedakarlık yapmayı göze alamayacağı sorulur. Ardından “şüheda” kelimesi, şehitler anlamına gelir ve toprağın her bir noktasının şehitler tarafından feda edilmiş olduğu vurgulanır.
Üçüncü satırda, “canı, cananı, bütün varımı alsın da Huda” ifadesi yer alır. Bu, Allah’ın verdiği her şeyin, hatta kişinin canının bile vatan için feda edilebileceği anlamına gelir.
Son satırda ise, “etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda” ifadesi kullanılmaktadır. Bu, tek vatanlarından ayrılmayı istemeyen Türklerin, vatanları için canlarını feda etmeye hazır olduklarını vurgular. Bu son kıtada, vatan sevgisi ve bağımsızlık mücadelesi için canını ve cananını feda eden şehitlerin yüceltilmesi ile Türk halkının birliği ve beraberliği de vurgulanmaktadır.
Sekizinci Kıta
Bu kıtada, İslam dininin Türk milleti için önemine vurgu yaparak, Türk milletinin dinine bağlılığını dile getirir.
Kıtanın ilk dizesinde, “ruhumun senden, İlâhî, şudur ancak emeli” ifadesiyle, şairin ruhunun tek isteğinin Allah’a bağlılık olduğu ve bu bağlılığın peşinden gitmek istediği belirtilmektedir.
İkinci dizede, “Değmesin mabedimin göğsüne namahrem eli” ifadesiyle, Türkiye’nin ulusal mabetlerine dokunulmaması gerektiği vurgulanmaktadır. Türk milletinin milli ve manevi değerlerine saygı duyulması gerektiği mesajı verilmektedir.
Kıtanın üçüncü dizelerinde ise, “Bu ezanlar ki şahadetleri dinin temeli-” ifadesiyle, İslam dininin temel prensiplerinin, namazın ve diğer ibadetlerin simgesi olan ezanın Türk milleti için önemli olduğu vurgulanmaktadır.
Kıtanın son dizesinde, “Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.” ifadesiyle, Türk milletinin ebedi vatanı olan Türkiye’nin üstünde ezan sesinin yankılanması gerektiği belirtilmektedir. Bu dizede, Türk milletinin milli ve manevi değerlerine bağlılığı, inancı ve onunla bütünleşmesi vurgulanmaktadır.
Dokuzuncu Kıta
Bu kıtada şair, vatanı için canını feda etme konusunda o kadar kararlıdır ki, ölüm karşısında bile kendisini kaybederek binlerce secdeler yapacağını, kanlı gözyaşları dökeceğini ve ruhunun yerden fışkırarak arşa yükseleceğini söyler. Şair, bu şekilde kendisini yitirse bile vatanının korunacağına ve yükseltilmiş bir halef olarak arşta yerini alacağına inanır. Bu kıta, vatanseverliğin ve bağlılığın en yüksek ifadesini yansıtır ve Türk halkının vatanına olan bağlılığına işaret eder.
Şair, milletin bağımsızlık ve özgürlük mücadelesindeki azim ve kararlılığını dile getirmektedir. Şiirin bu kısmında “vecd” kelimesi, derin bir duygusal coşku anlamını ifade etmektedir. Şair, bu duygusal coşkunun etkisiyle kendisini yere kapanarak secdeye varmış, her hücresinden ilahi yardım isteyerek göz yaşlarına boğulmuştur.
“Ruh-ı mücerret” ise maddi bedenin ölümünden sonra kalan, sadece ruhtan oluşan varlık anlamına gelmektedir. Şair, milli mücadelede verilen şehitlerin ruhlarının kendi bedeninden fışkırarak yerden yükseldiğini ifade ederek onların yüce birer varlık haline geldiğini vurgulamaktadır.
Son olarak, “arş” kelimesi ise İslam inancında Tanrı’nın tahtının yer aldığı göksel aleme atıfta bulunmaktadır. Şair, milletin mücadelesinin o kadar büyük ve yüce olduğunu düşünmektedir ki, belki kendi başı bile göğe yükselerek arşa erişebilir. Bu kısım, şairin millete olan inancını ve azmini ifade etmektedir.
Onuncu Kıta
Bu kıta, Türk bayrağına ve milletin bağımsızlık mücadelesine vurgu yaparak son derece duygusal bir tonla tamamlanmıştır.
“Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal!” Türk bayrağına hitap ederek onun da şafaklar gibi dalgalanmasını istiyor. Şafaklarla birlikte yeni bir güneşin doğacağı ve Türk milletinin de yeni bir günün başlangıcında güçlenerek aydınlığa kavuşacağı mesajı veriliyor.
“Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helal.” Bu cümle, Türk tarihinin kanlı ve zorlu mücadelelerine gönderme yaparak, Türk milletinin bağımsızlık için verdiği mücadelelerde dökülen kanların helal olduğunu ifade ediyor. Bu mücadelelerde verilen her şehit kanının bağımsızlık yolunda birer adım olduğu belirtiliyor.
“Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlal” Türk bayrağına ve Türk milletine duyulan bağlılığı vurgulayan bu cümlede, hiçbir zaman Türk bayrağı ve milleti için yapılacak fedakarlıkların bir izmihlal edilemeyeceği belirtiliyor. Bu yüzden Türk milleti ve bayrağı için yapılan tüm fedakarlıklar, ebediyen unutulmayacak ve izleri silinmeyecektir.
“Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet; Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklal” Bu son cümle, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesindeki haklılığına vurgu yaparak, Türk milletinin hür yaşama ve bayrağına sahip çıkma hakkını ifade ediyor. Ayrıca, Türk milletinin yalnızca kendi ülkesine değil, Hakk’a ve adaletin yanında yer alarak tüm insanlığa hizmet ettiği de vurgulanıyor.