Tezat Sanatı Nedir Kısaca Bilgi Örnekler
Karşıt (zıt) anlamlı sözcükleri aynı ilgiyle tek bir ifade içinde kullanma sanatına edebiyatımızda tezat sanatı adı verilmektedir.
Her tanışmayı bir ayrılma say;
Her doğum bir ölüm habercisi
Kavuştuğumuzda ayrılmıştık bu kesindi,
Her güne ayrılığın korkusu sindi
Bazen cehenneminde kavrulduğum yanardağ
Bazen kutuplarında donduğum sen miydin yâr
Kârda iken anmadığı birini
Darda iken çağırması boşuna
Tezat Örnek Soru
Aşağıdaki dizelerin hangisinde tezat sanatı kullanılmamıştır?
A) Bahtım karaysa da alnım ak benim
Kimselere kötülüğüm yok benim
B) Boğaz gümüş bir mangal, kaynatır serinliği;
Çamlıca’da, yerdedir göklerin derinliği.
C) Hayattan canlı ölüm, günahtan baskın rahmet;
Beyoğlu tepinirken ağlar Karacaahmet
D) Gülmek gül yüzlüye yaraşır daim
Ağlamak benim payıma düşer hep
E) Ölürsün… Kapanır yollar geriye
Varılmaz hayale işaret diye
Cevap: E
Tezat Sanatı ile ilgili AYT Soru Çözümleri Testi
Karlar etrafı beyaz bir karanlığa gömdü;
Kar değil, gökyüzünden yağan beyaz ölümdü
Aşağıdaki dizelerin hangisinde, bu beytin ilk dizesindeki sanata benzer bir sanat vardır?
A) Yenilgi yenilgi büyüyen bir zafer vardır
Sırların sırrına ermek için sende anahtar vardır
B) Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk
Soğuk bir mart sabahı… Buz tutuyor her soluk
C) Bu geçit sanki yazdan kışı ayırıyordu
Burada son fırtına son dalı kırıyordu
D) Yanımızdan geçiyor ağır ağır kervanlar
Bir derebeyi gibi kurulmuş eski hanlar
E) Ben garip çizgilerle uğraşırken baş başa
Rastlamıştım duvarda bir şair arkadaşa
ÇÖZÜM: İlk dizede, “beyaz bir karanlık” ifadesi kullanılması nedeniyle hem beyaz hem karanlık olma hali bir tezat oluşturmaktadır. A seçeneğinde “yenilgiyle büyüyen zafer” de aynı tezat durumunu oluşturmaktadır.
Kusura bakma
İçinde bulunduğum an
Bir yarım geçmişte neyleyim
Gelecekte öteki yarım
Yukarıdaki dörtlükte aşağıdaki söz sanatlarından hangisi kullanılmıştır?
A) Tezat B) Teşbih C) Mecazımürsel D) İstiare E) Mübalağa
ÇÖZÜM: Geçmiş ile gelecek sözcüklerinin birlikte kullanılması nedeniyle bu şiirde tezat sanatı yapılmıştır. Cevap: D
Irakta yitirsem yakında bulsam
Mevla izin verse gönlünü çalsam
Bu dizelerde “yakın – ırak” sözcükleri aynı bağlam içinde kullanılarak edebi sanatlardan tezat sanatı yapılmıştır.
Aşağıdakilerin hangisinde böyle bir kullanım vardır?
A) Düştün ateşine yandım tutuştum
Kömür gözlüm ne haldeyim gör beni
B) O gül endam dost mu bana düşman mı
Hâlâ kızgın mıdır yoksa pişman mı
C) Ağaçların dalları saygıyla eğildi
İçimden çırpıntıyı, gözümden yaşı sildi
D) Dilberin başında samur saç olur
Sevip sevip ayrılması güç olur
E) Havadan kokusunu duyduğum bir çiçektir
Ahengi kulağımda kalmış eski bir şiir
ÇÖZÜM: B seçeneğinde şair, sevgilisinin kendisiyle olan yakınlığını sorgulayarak dost düşman ifadelerini kullanmıştır. Bu iki kelimenin aynı bağlamda kullanılması nedeniyle tezat sanatı vardır diyebiliriz.