MUSAHİPZADE CELAL (1868-1959)
Tiyatrolarının konularını genellikle Osmanlı tarihinden ve günlük yaşamdan almıştır. Oyunlarında çeşitli dönemlerdeki sosyal hayatı, töreleri, inançları gülünç yanlarıyla anlatmıştır. Sosyal eleştiriye büyük önem vermiştir. Kişileri kendi zamanlarındaki dil ve üslup ile konuşturdu. Oyunları teknik yönden başarılı değildir. Üsküdar’daki tiyatro onun adını taşımaktadır.
Eserleri: Tiyatro: Bir Kavuk Devrildi, Aynaroz Kadısı, Pazartesi Perşembe, Alemdar, Ceza Kanunu, Dengi Dengine, Kafes Arkasında, Selma, Fermanlı Deli Hazretleri, Köprülüler, Atlı Ases, Macun Hokkası, Lale Devri, İstanbul Efendisi, Balaban Ağa
İBNÜRREFÎK AHMET NURİ SEKİZİNCİ (1874-1935)
Tiyatro çevresinde “Sakallı Ahmet Bey” diye tanınırdı. Fransızcadan yaptığı uyarlamalarla da tiyatromuza birçok oyun kazandırmıştır. Oyun tekniği açısından da oldukça başarılı olduğu söylenebilir.
Eserleri: Tiyatro: Alemdar, Ceza Kanunu, Sekizinci, Gelin Kaynana, Kısmet Değilmiş, Kadın Tertibi, Gücü Gücü Yetene, Hisse-i Şaiya,
YUSUF AKÇURA (1876 -1935)
1904’te Türk gazetesinde çıkan “Üç Tarz-ı Siyaset” başlıklı makalesi önemlidir. Bu makalede imparatorluğun önündeki seçeneklerin “Osmanlıcılık”, “Panislamizm” ve “ırk esasına müstenit Türk Milliyetçiliği” olduğu, bunlardan en uygununun da sonuncusu olduğunu belirtiyordu.
Eserleri: Üç Tarz-ı Siyaset, Şark Meselesine Dair Tarih-i Siyasi Notları, Muasır Avrupa’da Siyasi ve İçtimai Fikirler Cereyanlar.
RIZA TEVFİK BÖLÜKBAŞI (1869-1949)
Başlangıçta Abdülhak Hamit Tarhan ve Tevfik Fikret etkisinde aruzlu şiirler yazmıştır. Daha sonra aşık ve tekke şiiri geleneğinden yararlanarak duygulu, içten koşma ve nefesler yazmıştır. Felsefeye merakı nedeniyle “Filozof Rıza” olarak tanınır. “Uçun Kuşlar” şiiriyle tanınır.
Eserleri: Şiir: Serab-ı Ömrüm Düz yazı: Felsefe Dersleri, Mufassal Kamus-ı Felsefe, Abdülhak Hamit ve Mülahazat-! Felsefiyyesi Çeviri: Ömer Hayyam ve Rubaileri
EBUBEKİR HAZIM TEPEYRAN (1864-1947)
Nabizade Nazım’dan sonra köyü konu edinen ikinci roman, Küçük Paşa’yı yazmıştır. Eserleri: Roman: Küçük Paşa Hikâye: Eski Şeyler Anı: Canlı Tarihler, Zalimane Bir İdam Hükmü (Kendi yaşamını, başından geçenleri anlattığı eseridir.) Küçük Paşa: Annesinin sütanne alındığı paşa konağında büyüyen Salih’in acı serüveninin anlatıldığı yapıt, Türk edebiyatında Anadolu köylerini anlatırken II. Abdülhamit yönetime karşı olduğu için sık sık sosyal eleştirilerde bulunur. Yol, yakacak, askere alma, hastalık, bakımsızlık, yoksulluk gibi sosyal sıkıntıları dile getirir.