Anadolu’da ilk manzum eserler Farsça yazılmış, Türkçe eser verme geleneği XIII. yüzyılda başlamıştır. Bu dönemde coşku ve heyecanı dile getiren metinler ilahi, nefes, mevlid ve gazellerdir. Yunus Emre, Sultan Veled dini, Hoca Dehhani ise din dışı konularda eserler vermiştir.
Atabet’ül-Hakayık Hakkında Kısaca Bilgi 12. yüzyılda Edip Ahmed Yükneki tarafından kaleme alınmış olan Hakikatlerin Eşiği anlamına gelen bu eser, Sipehsalar Mehmet Bey’e sunulmuştur. 12. yüzyılın ilk yarısında yazılmış, ayet ve hadislerden yararlanılarak oluşturulmuş manzum bir ahlak ve öğüt kitabı, nasihatnamedir. Eserin başında yer alan Allah’ın, peygamberin, dört halifenin ve Emir-i Azam Muhammed İspehsalar Beg’in methi […]
Kutadgu Bilig Konusu Önemi Özellikleri Hakkında Kısa Bilgi Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinden sonra XI. yüzyılda ortaya konulan ilk mesnevi türünde eser, Yusuf Has Hacip’in tahminen 1070 yılında yazdığı “Kutadgu Bilig” adlı eserdir. Bu eser Karahanlılar’ın hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur. Kitap mutluluk veren bilgi anlamına gelir. Kitabın giriş kısmında Yusuf Has Hacib, okuyana kutlu olsun […]
Hüsnitalil (Güzel Nedene Bağlama) Sanatı Nedir Hakkında Kısaca Bilgi ve Örnekler Herhangi bir olayın, asıl gerçekleşme nedeninin dışında hayali ve güzel bir nedene bağlanmasıdır. Genellikle doğa olayı bir güzel nedene bağlanır, edebi sanatlar içerisinde bu anlam sanatına “Hüsn-i Talil Sanatı” adı verilir. Başka bir deyişle, herhangi gerçek bir olayın meydana gelişini hayali ve güzel bir […]
İstifham Sanatı Nedir Hakkında Kısaca Bilgi ve Örnekler Anlatılan duyguyu daha güçlü vermek için soru sorulmasıdır. Ancak bu soruya cevap beklenmez. Daha doğrusu şair sorduğu sorunun yanıtını zaten biliyordur, ama şiire ahenk ve anlam çeşitliliği katmak amacıyla soru sorar ve hatta bazen bu soruyu kendi kendine yanıtlar. Nur yağan geceler, gündüzler nerde Neşe paylaştığım öksüzler […]
Divân-ı Hikmet Önemi Konusu Özellikleri Hakkında Kısa Bilgi Ahmed Yesevi’nin 12. yüzyılda halka İslamiyet’i öğretmek amacıyla söylediği şiirlere hikmet, bu şiirlerin toplandığı esere Divân-ı Hikmet adı verilir. Hikmetler, dinî-tasavvufi şiirlerdir. 12. yüzyılda büyük Türk mutasavvıf Ahmet Yesevi’nin öğretisini yaymak için söylediği şiirleri içeren bir eserdir. 144 hikmet, 1 münacattan oluşur. 2009’da yeni bulunanlarla hikmet sayısı […]
Beş Hececiler Hakkında Kısaca Bilgi Özellikleri * Şiire aruzla başlamış, daha sonra Milli Edebiyat akımının etkisiyle hece ölçüsünü kullanmışlardır. * Beş Hececiler, lirikten çok didaktik özellikler taşıyan bir anlayışa sahiptir. * Şiirlerde memleket sevgisi, yurdun güzellikleri, kahramanlıklar gibi temalar işlemişler; işlenen konulara uygun olarak iyimserlik ve iradeyi ön plana çıkarmışlardır. * Şiirlerde hitabete kaçan bir […]
Toplumcu Şiir ve Serbest Nazım Nedir Hakkında Kısaca (1920-1960) Cumhuriyet Dönemi şiirinin en baskın eğilimi Marksist Toplumcu Gerçekçi sanat anlayışıdır. Toplumcu Şiir Özellikleri Nelerdir? * Şiirde biçimden çok içeriğe önem veren bu topluluk sanatçıları, ölçü ve kafiyeden uzak durarak serbest şiirler yazmışlardır. * Söylev üslubundan yararlanılmış, şiir geniş kitlelere hitap etmek ve onları harekete geçirmek […]
İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatının Sözlü Ürünleri Koşuk Hakkında Kısa Bilgi Türkler İslamiyet öncesi belli dönemlerde, “sığır töreni” adı verilen av törenlerinde, “şölen” adı verilen kurban törenlerinde, tüm boyların erkekleri bir araya gelerek eğlenirdi. Bu eğlencelerde söylenen aşk, doğa ve yiğitlik konularını işleyen şiirlere “koşuk” adı verilir. Ayrıca halk edebiyatında en çok kullanılan ve en çok […]
Ermeni bir keşiş Isfahan padişahının veziridir. Hem keşişin hem de padişahın evlatları olmaz. Birgün kente gezmeye gelen bir derviş, hükümdara bir ağaç fidanı hediye eder. Dervişin verdiği bu ağaç fidanı sarayın bahçesine dikilir aradan bir süre geçtikten sonra bu fidan ağaç olur. Bir elma verir. Bu meyveyi keşiş olan veziri ile hükümdar paylaşırlar. Hükümdarın bir […]
Garipçiler Garip Hareketi Akımı Birinci Yeni Hakkında Kısaca Bilgi Üç arkadaş Varlık dergisinde ölçüsüz, uyaksız, sanattan uzak bir akım başlatırlar. Bu yoldaki şiirlerini Garip adlı bir kitapta toplar. Sürrealizm akımından etkilenerek şiirin geleneksel yapısına aykırı şiirler yazmıştır. Kısa bir sürede geniş yankılar uyandıran ve “her anlamda aşkınlığı reddederek bireyin var oluşunu önceleyen” Garip şiiri, 1950 […]
Mani Nedir Hakkında Kısaca Bilgi Mani anonim halk edebiyatı şiirinin en küçük nazım biçimidir. Anadolu ve Anadolu dışında çok geniş bir Türklük coğrafyasına yayılmıştır. Mani söyleme, yüzyılların deneyimlerinden süzülerek biçimlenmiş, belirli kuralları olan, kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze ulaşmış bir gelenektir. Manilerde Anadolu insanının düşünce yapısını, beğenisini, derilerini, kıskançlıklarını, özlemlerini, sevgilerini vb. ortak kültürün sergilenişini görürüz. […]
Tezat Sanatı Nedir Kısaca Bilgi Örnekler Karşıt (zıt) anlamlı sözcükleri aynı ilgiyle tek bir ifade içinde kullanma sanatına edebiyatımızda tezat sanatı adı verilmektedir. Her tanışmayı bir ayrılma say; Her doğum bir ölüm habercisi Kavuştuğumuzda ayrılmıştık bu kesindi, Her güne ayrılığın korkusu sindi Bazen cehenneminde kavrulduğum yanardağ Bazen kutuplarında donduğum sen miydin yâr Kârda iken anmadığı […]
Türk Edebiyatının Dönemleri Nelerdir Türk edebiyatının evrimini anlamak için, edebiyat tarihini ana dönemlere ayırmak, tarihsel süreçlerin gereksinimlerine uygun bir yaklaşımı zorunlu kılar. Türk tarihi, sadece edebiyatın değil, aynı zamanda diğer sosyal kurumların incelenmesi açısından da üç ana döneme ayrılır: A. İslamlıktan Önceki Türk Edebiyatı: Türk edebiyatının ilk dönemi, İslâmiyet öncesi dönemde şekillenmiştir. Bu dönemde, Türklerin […]
Tariz (İğneleme) Sanatı Nedir Kısaca Bilgi ve Örnekler Bir anlatımın görünürdeki manasının aslında tam zıddı kastedilerek ifade edilmesiyle meydana gelen mecazlı söyleyişe edebi sanatlarda tariz adı verilmektedir. Aferin oğlum Ahmet Bu yolda devam et Herifçioğlu Saint Michael’de koyuvermiş sakalı Neylesin bizim köyü, nitsin Mahmut Makalı * Şu kavga bitse dersin Acıkmasam dersin Yorulmasam dersin Çişim […]
Uyak (Kafiye) Nedir Ne Demektir? Uyak, diğer adıyla kafiye dize sonlarındaki seslerin benzerliğidir. Redif, dize sonlarında sözcük tekrarı veya görevdeş eklerdir. Redifte ses benzerliği aranmaz. Görev ve anlam benzerliği aranır. Kafiyede ise sadece sesteşlik aranır ve anlamlarının mutlaka farklı olması gerekir. Kafiye Türleri (Çeşitleri) Nelerdir? Yarım Uyak (Yarım Kafiye) Nedir Ne Demektir? Bir ses benzerliğine […]
Redif Nedir Hakkında Kısaca Bilgi Mısra sonlarında yazılışları, okunuşları, anlamları ve görevleri aynı olan eklerin, kelime ve kelime gruplarının tekrar edilmesine “redif” denir. Ek Halinde redif Aramızı kesti dumanlı dağlar Artıyor efkârım yine bu çağlar Yukarıdaki dizelerde “dağlar, çağlar” sözcüklerinde dağ, çağ sözcükleri kendi aralarında tam uyaklıdır. Bu sözcüklerdeki –lar çokluk eki aynı görevi üstlendikleri […]
Şiirdeki Diğer Ahenk Ögeleri İç Kafiye Nedir Dize içindeki bir sözcüğün, dize sonundaki sözcükle kafiye oluşturmasına “iç kafiye” denir. ─ Kamu bîmârına cânân devâ-yi derd ider ihsân Niçin kılmaz mana dermân meni bîmâr sanmaz mı Dizeler, tam ortasından bölündüğünde kafiye daha açık görülecektir: Kamu bîmârına cânân Devâ-yi derd ider ihsân Niçin kılmaz mana dermân Meni […]
Uyak Düzeni (Kafiye Örgüsü) Düz Uyak (Düz Kafiye) Hem divan edebiyatında hem halk edebiyatında (dörtlüklerde) kullanılır. Dizelerin kendi arasında uyaklanmasıyla oluşan uyaktır. aa- bb -cc veya aaab- cccb-dddb şeklinde uyaklanır. Divan şiirinde çok sık kullanılmayan bir uyak biçimidir çünkü Klasik Türk edebiyatında şiirlerin çoğu beyitlerle yazılmaktadır. Günler kısaldı. Kanlıca’nın ihtiyarları —- a Bir bir hatırlamakta […]
İntak (Konuşturmaca) Sanatı Nedir Ne Demektir Kısaca Örnekler Bir edebi üründe insan dışındaki varlıkların tıpkı insanmış gibi konuşturulması edebi sanatlarına intak yani konuşturmaca sanatı adı verilir. Başka bir deyişle, doğadaki konuşma yetisi bulunmayan herhangi bir varlığın insanmışçasına konuşturulma sanatıdır. Çoğunlukla teşhis (kişileştirme) sanatı ile birlikte kullanılmaktadır. Arapça “ntk” köklerinden türetilmiştir ve nutuk ile aynı köktendir. […]
Tecahüliârif (Tecahül-i Arif, Bilip de Bilmezlikten Gelme) Sanatı Nedir Bilinen bir gerçeğin, bilinmiyor gibi söylenmesidir. Genelde bir soru cümlesi şeklinde olur. Çoğu örnekte “Tecahül-i Arif” le “istifham sanatı” iç içedir. Böyle bir soru gelirse nasıl ayırabiliriz? Bir soruda bu iki söz sanatı cevap oluşturacaksa aynı anda seçeneklerde olmaz. Ne dökülmüş ak gerdanın üstüne Kakül müdür […]